ZUULA EKYOKUKOLA (Find work to do).

ZUULA EKYOKUKOLA

By Dick Francis Tumusiime

A LUGANDA LANGUAGE SUMMARIZED PUBLICATION TARGETING THE YOUTH TO HELP THEM DISCOVER BUSINESS OPPORTUNITIES AROUND THEM.

Tolina mulimu?

1.      Olina omulimu naye teguvaamu sente ezikumala?

2.      Olina obukugu naye tomanyi kyakukola ? olina omuntu asobola  okukuwa entandikwa naye tomanyi kyakukola?

3.      Olina sente ezitandikwa naye tomanyi kya kukola ?

4.      Olina sente ezitandika naye tosalawo kyakukola? Ensonga nyingi ezigaana abantu okutandikawo ekyokukola? Ensonga nyingi ezigaana  abantu okutandikawo ebyokukola . ekimu ku byo y’ndowooza gy’olina . oyinza okuowooza nti “sijja kutandika  naye  sente ntono”, nze ebyo si byenasomerera , okulima kwa bawansi, nze nteekwa kukola wano oba wali”

Naye weebuuze,

1.      Abalala bakola ki?

2.      Batndika batya? Nange nsobola okutandika?

3.      Kiki kyenina okukola okutandika ?

4.      Nze nsobola ki?

5.      Kyetagisa sente meka?

6.      Waliwo byensobola okutandika ne sente entono ?

7.      Ani asobola okumpa amagezi?

Obadde okimanyi nti okutandika kwa mirundi mingi?

1.      Osobola okukola abalala kyebakola naye n’obasinza empereza.

2.      Osobola okukola abalala kyebakola naye nosaba sente ntonoko ate nga omutindo mulungi.

3.      Obobola okukola abalala kyebakola naye n’olongosa mu.

4.      Obobola okukola kyekimu naye awalala eyo gyekitali.

5.      Osobola okwetegereza  ebizibu byabo abakwetolodde n’obifunira eddagala abantu n’ebakuwa  sente.

6.      Osobola okugezesa obukugu oba obumanyirivu bwo n’osomesa ebyo by’omanyi.

7.      Osobola okukosesa obulungi byo  byolina mu bulamu bwo ng’ettaka  ,ebintu  ebikadde , eby’omunyumba nga kompuuta, kamera, essimu,n’ebirala

8.      Osobola okwetegereza ebizibu by’abaana , abakulu, abakyala ,n’abaami, n’obagyuza bye beetaaga  singa abalala  batunda engatto z’abakulu  gwe osobola okutunda okuleeta ez’abato.

9.      Singa abaana bagenda mu “Didi’s world ate bo abakulu bagenda wa.

10.  Osobola okwanguyiza abantu obulamu n’obawereza nga kyebabadde basanga kizibu nnyo okukozesa kibanguyira ; katugambe waliwo ebitaabo ebizibu okukozesa . wali olabyeko ebitabo nga biliko “MADE SIMPLE?”

11.  Kozesa byosoma mu mawulire okufuna ebirowoozo : singa bakuga=mba nti abantu 30 ku buli 100 tebamanyi kusoma na ku wandiikka , okufunamu ki muekyo?

Bwoba oyogala okumanya abantu abalala byebakola, engeri gye batandikamu,  engeri gyebakola bisinensi emyaka nemyaka, kolagana ne DICK TUMUSIIMEdirector, Difra language services, 0772457606/0704912519. Platinum house wagulu wa paaka enkadde omwaliro ogw,okusatu  ekisenge c-15.

Email. Dictumusiime@yahoo.com

BINO BIKULU NNYO

1.      Beera ne suubi buli kiseera . togwamu many inti ebintu tebisoboka

2.      kola kyoteekwa okukola  mukiseera w’ofunidde omukisa .togamba nti nja kukitandikako enkya ate nga osobola okukikola kati.

3.      Olina okwekiririzaamu n’ekyo ky’ogenda okukola . tokitandika n’okireka oba n’okivaako mangu. Wulira bakasitoma byebagamba olongose  mu mpereza.

4.      Omuntu azze okukugulako olina okumufaako alyoke akomewo oba akusindikirevabantu abalala . Togoba kasitoma nti kubanga tolina “change”  nti olina sente nnene sooka ogende ozivungise .

5.      Yiga okusalawo amangu abantu oleme kubalwisa .

6.      Olina okuttegera obukugu bwo oba obumanyirivu bwo gye bukoma.byotosobola biwe abo ababisobola .

7.      Wetegereze ensi bwetambula naawe okole ng’ogenderera ensi bweri.ekyokulabirako ,enaku zino abantu baagala nnyo okipangisa “gardens”okukoleramu embaga naye ate gwe olina ekifo kyoyinza okulongoosa nekifuuka “gardens?”

8.      Okuyiiya kikulu nnyo. Oyinza okukola abalala kyebakola naye oyina okuyiya ekipya .obukodyo bungi obweyambisibwa okuyiya .okuyiiya (ntuukirira mbikuritiremu)

9.      Biki ebikusanyusa mu bulamu bwo ?okasobola okuyiiya ekyokukola ng’osinzira ku ekyo ekikusanyusa .

Bwoba bwoba oyagala nnyo okusoma obutabo ng’olina obutabo obuwera ekikumi bano basobola okubukeyazikako nga bakuwaamu sente .oyagala nyo okuzanya omupiira , osobola okusoma obutendesi bwagwo.

10.  Fuba nnyo okwetegeera na biki byosinga abalala eryo naryo kubo mwoyinza okuyita okwetandikirawo omulimu.

11.  Kozesa abantu b’omanyi nokufuna akatale k’ebyo by’ogenda okukola .

12.  Empisa ne neeyisa bintu bikulu nnyo . abantu bakumanye nga omukwata mpola , omwesigwa, omugumikiriza ,eyeewa ekitiibwa asaamu bantu  abalala ekitiibwa ,awuliriza ensonga za banne oba nedda.

13.  Abntu balina okukumanya kiki kyoyunda oba kiki ky’owereza . weyogereko bwofuna omukisalaga laga mu ngeri eze njawulo nga bwe kisoboka .

14.  Funa omuntu akusinga ko mu kyokola omwebuzeeko  amagezi.

15.  Kozesa abntu abamanyi kyebakola.:kolagana nabo oba kwatagana naabo abasobola okutuusa ku ba kasitoma bo empeerezayo entuufu.

16.  Londa ekifo abantu webanakusanga nga tebakalubilirwa .

17.  Ebbeyi yo etekwa okuba nga si yawansi nnyo ate nga si yawaggulu nnyo.olina okubalirira sente meka z’otaddemu na meka z’osubira okufunamu.

Katugambe ekintu k’yotaddemu enkumi ssatu okitunda sente meka ?

18.  Buli kintu kirina emitendera .topapa nga oyagala okukola ebyamangu n’obuuka emitendera .bwob wakatandika bisinensi giwandiise,  funa wokolera n’ebirala olyoke otandike.

19.  Abantu banakusanga wa? Ekifo ekyo kiraga nti kinabeerawo enya oba kibuzabuza?

20.  Si kirungi kupangisa ku mupangisa mu nno!

21.  Genderera omutindo gwempereza yo .

22.  Kiriza byosobola ne by’otosobola.ate ebintu bwe bigaana naawe obera okiraba .tokyesibaako . “know when to quit”

23.  Tewakaluubiriza bulamu. Ebintu ebyangu bye biyamba mu bisuness. atunda akatogo afuna ayinza okusinga owa chips .owa katemba oba ayimba mu Luganda ayinza okufuna okusinga ow’olungereza.

24.  Tekakako enkola enekusoboseza okutambuza emirimu gyo newankubadee nga ofulumyeko oba olwo olunaku nga tokoze

25.  Weyambise amawulire g’olina okusaawo kyolina okukola. singa otegera nti mu Uganda ebitalin  eky,okuna oba ekyomukaaga ate nga oyagala kuzzimba ssomero ,ogenda kuzimba wa?

26.  Kolagana ne banno bulungi (team work)okutambuza  okutambuza emirimu gyammwe obulungi

27.  Bisinensi yo elin njawulo ki ne ndala? fuba nnyo okulaba nga bisinensi yo elina ebirungo ebisinga ku byabalala.

28.  Omulimo gwo guwe ekitiibwa.tokerewa ku saawa ez’ukola oba okukyaza abagenyi ku mulimu.

29.  Olina okumanya obuzito bwo oba kyolina okufuna nga empeera .

30.  Twerabiranga enkola ya zig-zag singa gwovuganya naye agulawo  saawa bbiri gwe gulawo emu , oli bwaba ayagala ba dereeva  basajja  gwe ba na abakazi.

Jukira bino nti; emirimu bitono naye ebyokukola bingi

DIFRA LANGUAGE SERVICES YATANDIKA ETYA?

Nze dick francis tusiime mu 1990 nali maze emyaka  munaana nga nkolera mu Barclays bank Uganda limited  gyenayingira nga mmazze e Makerere  emisomo gy’e by’obusububuzi.(Bcom).

Okuva mu banka nail setegese kuvaayo awo nnesanga ng’obulamu buzibu nga sirina wentandikira .

Nali nsula mu nyumba nga abankosesa be baginsasulira ;emotoka ne ngitunda nengitunda okusasula ebbanja ate enyumba nga si kyasobola ku gipangisa . mukwano gwange omwami Patrick magezi  gwenali nsomye naye e makerere ate nga muliranwa e kireka ye yanyamba ye gye yali akyazimba naye nga tenagwa bulungi .olwo nentandika kunonya mulimu naye nga tegulabika ate nga nina okutambula okuva e kireka  okujja e kampala ne muganda wange Monika Ayebazibwe eyali asomera ku old Kampala mu kiseera ekyo.

Lumu nalowooza nti lwaki siteeka ekirango mu mawulire oba oli awo nsobola okufuna omulimu .nnateeka , akalango mu weekly topic nga kagamba ;JOB WANTED (Bcom)  graduate  aged 30 seeks new employment speaks French and german . contact …po box… kampala . mu wiiki emu nali nfunye amabaluwa ataanoemu nga eva mu blacklines house gye nagenda  nenkola  interview nempita awo nentandika  okukola . kyali kikulu ku nze  kubanga awo nali nsobola okufuna ebyokulya wamu n’esuubi.

Awo nakolera emyezi mitono nensalawo okwekozesa nga njagala okusomesa olufalansa.nagenda ku YMCA  gyenali memba mu luwummula lwa decemba  ne mbasaba ekisenge omwokukolera . awo ne nfuna abantu abaali baagala okuyiga olufaransa . oluvanyuma bwe lwagwa nenvaayo  nengenda mpangisa ne hotel equatorial nga agenda mu katale ke wa kisekka n’omuyizi omu eyali akolera mu Tanzania highcommission eyasasulira ekisenge ketwasooka okukoleramu nga batono nnyo.So nenkyusa nengenda n’ekyo  abantu kye bali baagala.

Oluusi abavubuka bambuuza nti ekiruubirara kyange kyali ki mukutandika ekintu kino?kyatwalira obudde okutegeera nti mu Uganda mulimu abantu bangi abatamannyi kusoma newankubadde okuwandiika ng’ogyeko okusoma olungereza . kati mu 2010balikumpi 30%. Ekitegeeza nti abantu nti obukadde kumi tebumanyi kusoma nakuwandiika . bwobuuza kati lwaki DIFRA LANGUAGE SERVICES weeri nkwanukula nga ngamba nti twagala bantu batamanti kusoma n’akuwandiikannimizaabwe n’endala  okusobola okuziyiza kibayambe okweyimirizawo n’okwekulakulakulanya nga bayise mu kutabagana n’bantu abalala obulungi.

Biki byosobola okuyiga mu bino?

1.      Osobola okutandika omulimu ng’osomesa  abalala gwe kyomanyi.

2.      Osobola okutandika awantu wonna .

3.      Olina okuba nga ekintu ekyo kyogenda okukola okyagala nnyo.

4.      Otekwa okubera n’obumalirivu obutadda mabega

5.      Sente si kye kikulu wabula “ idea”ekugyamu ng’omuntu.

6.      Otekwa okuwereza obulungi oyo asoose okujja alyoke aleete abalalanabo obayise bulungi balyoke  baleete abalala .

Ebirara ebisinga wo asobola okubifuna okuva mu ofiisi eri ku platinum house, waggulu wa paaka enkadde.

Contact Difra Language Services for a Hard Copy Book.

Email: difralanguage@gmail.com or difra1990@gmail.com 

Tel: 0704 912519 or 0772 457606